شبنم مقدمی راوی رود ارس در جشنواره سینما حقیقت | قصههای کمتر شنیده شده از رودخانه خروشان
هادی آفریده کارگردان مستند «ارس، رود خروشان» در گفتوگو با فیلمزی، درباره مستند «ارس، رود خروشان» گفت: این مستند داستانِ رود کهن و تاریخی ارس را روایت میکند. به این معنا که راوی فیلم خود رودخانه است که با تماشاگر به گفتگو می نشیند و شبنم مقدمی بازیگر سینما گفتار متنِ این مستند را خوانده است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا جشنواره سینما حقیقت پس از نوزده دوره همچنان توانسته مخاطب واقعی خود را حفظ کند؟ و تا چه اندازه به تداوم جریان مستندسازی کمک کرده است؟ گفت: این رویداد سینمایی مختص به سینمای مستند در طول نزدیک به دو دهه خود، با وجود همه فراز و فرودها، توانسته هویت خود را بهعنوان مهمترین رویدادی فرهنگی مستندسازان ایرانی حفظ کند.
این مستندساز ادامه داد: معتقدم استمرار این رویداد برای مستندسازی ایران حیاتی است، زیرا مستندسازان در شرایطی زندگی میکنند که شبکه های تلویزیونی برنامه های سطحی و گزارشهای برنامهسازان را به عنوان فیلم مستند به روی آنتن میبرند و عملا پای مستندسازی حرفهای از تلویزیون بریده شده است و این جشنواره علاوه بر نمایش آثار، عرصهای برای گفتوگو، نقد، شکلگیری شبکههای همکاری و آشنایی با جریانهای تازه سینما است.
هادی آفریده با بیان این مطلب که مجموعه فیلمهای مستندِ به نمایش درآمده در این رویداد سینمایی موجب خروج جریان مستندسازی از انزوا شده است، اظهار داشت: نمایش مستندهای روز در این رویداد سینمایی در حوزه مستند موجب میشود مستندسازان و اساسا جریان مستندسازی به یک جریان عمومی و قابل رصد تبدیل شود. زیرا هم مستندساز و هم مخاطب فرصت پیدا میکند رویدادها و تحولات اجتماعی و فرهنگی را از نگاه مستند تجربه کند. به همین دلیل معتقدم «سینما حقیقت» در تداوم زیست حرفهای مستندسازان و تقویت جریان مستند مستقل نقشی جدی و مؤثر دارد.
این کارگردانِ سینمای مستند در ادامه صحبتهای خود با اشاره به ماهیت زیست محیطی و ابعاد اجتماعی و مردم شناسی مستند «ارس رود خروشان» گفت: در این فیلم مستند تلاش کردم ارس را تنها بهعنوان یک رود مرزی روایت نکنم. رود ارس برای من در یک زیستجهانی و انسانی تعریف میشود. زیرا این رودخانه برای ما ایرانیان با پیماننامههای ترکمانچای و گلستان گره خورده است، عهدنامههایی که یادآور حاکمانی خیانتکار به سرزمین ایران است که به راحتی خاک مار را به باد دادند.
وی تاکید کرد: ارس در حال حاضر هم، مرز و پیوند بوده و مردم دو سوی خود را در طول تاریخ به هم متصل کرده است. به همین دلیل بخش مهمی از فیلم به قصهها و تجربههای اقوام کرانه نشین ارس اختصاص دارد که حیاتشان با این رودخانه گره خورده است و خاطرات کشاورزان و مرزنشینان با این رود معنا پیدا میکند.
کارگردان مستند تحسین شده «تهرانِ سیمین» درباره وجه مردمشناختی این فیلم گفت: وجه مردمشناختی «ارس، رود خروشان» با روایت این زیستروزمره افراد شکل میگیرد و بررسی میشود که ارس چگونه فرهنگها را به هم رسانده، چگونه آداب و رسوم را ساخته یا تغییر داده و یا چگونه هنوز هم جریان زندگی در منطقه را حفظ کرده است و مسئله زیستمحیطی فیلم هم دقیقاً از همین نقطه انسانی قدرت میگیرد؛ وقتی ببینیم کاهش آب یا تغییرات اکولوژیک، مستقیماً بر زندگی و هویت مردم تأثیر میگذارد.
وی تاکید کرد: مستند «ارس، رود خروشان» تلاشی برای نگاه دوباره به یکی از مهمترین رودخانههای تاریخی ایران است. رودی که در طول سدهها مرز سیاسی بوده اما در عمق خود همیشه حامل پیوند، دادوستد فرهنگی و روایتهای انسانی بوده است و راوی از پهنه تاریخی و فرهنگی ایرانشهر دوران باستان شروع میکند.
هادی آفریده در پایان خاطرنشان کرد: در فیلم سعی کردهام تاریخ، محیطزیست، جغرافیا و زندگی امروز مردم درهم تنیده شود تا مخاطب با چهره کاملتری از رود ارس روبهرو شود. مخاطب در این فیلم علاوه بر چشماندازهای شگفتانگیز روخانه ارس، با قصههای کمتر شنیده شده از روایتهای تاریخی و اجتماعی تا چالشهای امروز مثل بحران آب، سدسازی و تغییرات محیط زیستی و جنگ هایی که ارس را از خاک ایران جدا کرده است، روبرو میشود.
لازم به توضیح است فیلم مستند «ارس رود خروشان» روز چهارشنبه ۱۹ آذر ساعت ۱۹ و تکرار آن روز شنبه ۲۲ آذر ساعت ساعت ۱۷:۳ در پردیس سینمایی ملت نمایش داده میشود.