روایتِ حقیقت در «زیر درخت لور» از مرز انسانیت عبور نکرد

به گزارش فیلمزی، فیلم مستند «زیر درخت لور» روایت‌گر انسانِ دردمند و گرفتار فقر مالی و فرهنگی در پنجمین روز از برپایی این رویداد تخصصی در عرصه سینمای مستند به نمایش درآمد و مورد استقبال مخاطب قرار گرفت.

از همین رو مهدی قربانپور تهیه‌کننده مستند «زیر درخت لور» یادداشتی به‌شکل اختصاصی در اختیار رسانه فیلمزی قرار داد و در این یادداشت از مسیر سخت و جذابِ ساخته شدن مستند «زیر درخت لور» نوشته است.

متن یادداشت به شرح زیر است:

وقتی وارد مسیر ساخت مستند «زیر درخت لور» شدیم، نخستین پرسشی که پیشِ رو داشتیم این بود که چگونه می‌توان در دل یک زندگی واقعی، دوربین را وارد کرد بی‌آنکه حضور ما تعادل شکننده آن خانه را برهم بزند. خیلی زود فهمیدم که این پروژه قرار نیست یک مستند معمولی باشد؛ هر تصمیم کوچک - از انتخاب زمان ورود تا نحوه ایستادن پشت در - نیازمند حساسیتی بود که تنها با صبر، احترام و هماهنگی کامل میان اعضای گروه ممکن می‌شد.

در این مسیر، همراهی معین کریم‌الدینی به‌عنوان کارگردانی دقیق، باتجربه و عمیقاً آگاه به زبان سینما، برای من نقطه اتکای اصلی بود. رابطه ما در این پروژه چیزی فراتر از تقسیم وظایف بود؛ گفت‌وگویی مداوم میان دو نگاه که در نهایت به یک افق مشترک می‌رسید. نگاه او که می‌کوشید تا حد ممکن به عمق زندگی خانواده نزدیک شود، و نگاه من که باید مراقب می‌بودم این نزدیکی از مرزهای ظریف انسانی عبور نکند و به حریم خانواده آسیبی نرسد. در نهایت هر دو نگاه ، بر یک اصل مشترک استوار بودند: ساخت روایتی صادقانه که هم حقیقت را ثبت کند و هم حرمت انسان را حفظ کند. همین هماهنگیِ درونی، ستون اخلاقی و حرفه‌ای پروژه ما بود.

بارها پیش آمد که در میانه موقعیت‌هایی حساس، تنها چند دقیقه فرصت داشتیم تا تصمیم بگیریم: آیا ادامه فیلم‌برداری درست است، یا باید لحظه را بی‌هیچ دوربینی به خانواده واگذار کنیم. این تصمیم‌ها هرگز انتخابی فردی نبود؛ گفت‌وگویی سریع اما عمیق میان من و معین کریم‌الدینی شکل می‌گرفت، گفت‌وگویی که بر پایه یک نگاه مشترک بنا شده بود: اینکه حقیقت را ثبت کنیم، اما نه به بهای آسیب‌زدن به انسان. همین لحظه‌های دشوار، همان جایی بود که نقش تهیه‌کننده برای من معنا پیدا می‌کرد؛ جایی میان مسئولیت حرفه‌ای و تعهد اخلاقی، و در کنار کارگردانی که دغدغه‌اش نیز چیزی جز حفظ کرامت و حرمت خانواده نبود. این هماهنگی درونی، ستون تصمیم‌گیری ما و قلب تپنده پروژه بود.

مهدی آزادی و روزبه رایگا، دو فیلم‌بردار توانمند فیلم، در کنار کارگردان با دقت و آرامشی مثال‌زدنی کار می‌کردند. در بسیاری از صحنه‌ها نه طراحی و چیدمانی وجود داشت و نه امکان تکرار لحظه‌ها. آنچه ثبت می‌شد، زندگی بود در خالص‌ترین شکلش. وظیفه من این بود که فضایی امن، آرام و بدون فشار فراهم کنم تا گروه بتواند بدون دخالت بیرونی، لحظه‌ها را همان‌گونه که هستند ثبت کند.

حسن شبانکاره و قادر قادری، صدابرداران فیلم، نیز در خانه‌ای که پر از تنش‌های پنهان و ناگفته بود، باید با کمترین حضور و بیشترین دقت، صداهایی را ثبت می‌کردند که بخش مهمی از روایت ما را شکل می‌داد. هماهنگی میان آنها، خانواده و فضای محیطی، یکی از چالش‌های روزمره ما در گروه تهیه و تولید بود؛ چالشی که تنها با اعتماد و هم نگری حل می‌شد.

در مرحله پس‌تولید، مسئولیت من شکل دیگری پیدا کرد. معین کریم‌الدینی علاوه بر کارگردانی، تدوین فیلم را نیز بر عهده داشت و با حجم عظیمی از لحظات واقعی روبه‌رو بود. ما باید تصمیم می‌گرفتیم کدام بخش‌ها روایت را می‌سازند و کدام بخش‌ها ممکن است به حریم خانواده آسیب بزنند. اینجا بود که بار دیگر تعادل میان «حقیقت» و «مسئولیت» خود را نشان داد و نقش مکمل تهیه‌کننده و کارگردان در کنار هم معنا یافت.

تیم تولید در همه مراحل، پشتوانه‌ای آرام اما تعیین‌کننده بود؛ حضوری که بی‌هیاهو، اما با دقت و انضباط، مسیر پروژه را از دل پیچیدگی‌ها عبور داد.

برای ما، «زیرِ درختِ لور» تنها روایت زندگی یک خانواده نبود؛ تجربه‌ای بود از مواجهه با محدودیت‌ها، با اخلاق حرفه‌ای، و با مرزهای ناپیدایی که میان ثبت واقعیت و احترام به آن کشیده می‌شود.

در تمام مراحل تولید، بارها از خود پرسیدم: آیا حضور ما چیزی را در جهانِ انسانی تغییر می‌دهد؟ آیا دوربین می‌تواند صرفاً شاهد باشد، بی‌آنکه در جریان زندگی دخالت کند؟ این پرسش‌ها نه فقط دغدغه‌های نظری، بلکه بخشی از تجربه زیسته من به‌عنوان تهیه‌کننده این فیلم بودند؛ تجربه‌ای که هر لحظه‌اش یادآور مسئولیتی بود که در برابر حقیقت و انسان‌ها بر دوش داریم.

امروز که به مسیر طی‌شده نگاه می‌کنم، «زیر درخت لور» برایم سندی است از امکان ساختن یک روایت صادقانه در دل پیچیدگی‌های واقعی. این فیلم به من یاد داد که تهیه‌کنندگی فقط مدیریت بودجه و برنامه‌ریزی نیست؛ مراقبت است، گوش‌دادن است، و ایجاد فضایی که در آن حقیقت بتواند بی‌واسطه خود را آشکار کند.

اکنون که برای همکاری‌های تازه قدم برمی‌داریم، باور دارم تجربه این فیلم -با تمام چالش‌های تولید و پس‌تولید - می‌تواند نقطه آغاز پروژه‌هایی باشد که به انسان، به اخلاق و به روایت دقیق و مسئولانه وفادارند.

مهدی قربانپور

تهیه‌کننده مستند زیر درخت لور

لازم به توضیح است به دنبال استقبال مخاطب از مستند «زیر درخت لور» ، این فیلم در سانس فوق‌العاده در ساعت ۲۰:۴۵ در سالن ۲ نمایش داده می شود.