فیلم پناهی شرایط نمایندگی ایران در اسکار را دارد؟
به گزارش فیلمزی، معرفی فیلم ایرانی به اسکار همواره جنجالی است؛ روندی که از تشکیل کمیتۀ معرفی فیلم توسط سازمان سینمایی و با نظارت خانۀ سینما آغاز می‌شود و در ادامه با بحث‌ها و جدل‌های کارشناسی، توجه اهالی رسانه و سینما را به خود جلب می‌کند.
این فرآیند نه‌تنها فرصتی برای نمایش شکوه و تنوع سینمای ایران به جهان است، بلکه هر فیلم منتخب به اسکار می‌تواند نماینده‌ای از هویت، خلاقیت و روایت‌های منحصربه‌فرد سینمای معاصر کشور باشد. انتخاب نهایی همواره نقطۀ اوج هیجان و حساسیت در سینمای ایران به‌شمار می‌رود و هر سال موجی از تحلیل‌ها و گفت‌وگوها را در پی دارد.
امسال نیز موضوع معرفی فیلم به اسکار همچنان داغ و در صدر اخبار سینمایی قرار گرفته است. حضور فیلم‌هایی چون «پیرپسر»، «زن و بچه» و «غریزه» باعث شده نگاه کارشناسان بین‌المللی بیش از گذشته متوجه سینمای ایران باشد؛ چرا که هر سه فیلم طبق قوانین آکادمی، شرایط حضور در اسکار را دارند. با این حال، پرسش مهم اینجاست که چرا در فضای سینماییِ ایران نامی از فیلم جعفر پناهی مطرح نمی‌شود؟
فیلم «یک تصادف ساده» ساختۀ جعفر پناهی، با عواملی تماماً ایرانی، یکی از آثاری است که طبق قوانین آکادمی شرایط لازم برای حضور در این رویداد بین‌المللی را دارد؛ به‌ویژه آنکه موفق به کسب نخل طلای جشنواره کن، مهم‌ترین جایزۀ این رویداد جهانی، نیز شده است.
فریدون جیرانی، کارگردان و پژوهشگر سینما، در گفت‌وگو با فیلمزی تأکید کرد: اسکار قوانین مشخصی دارد که هر ساله اعلام می‌شود. پس از آن، کمیتۀ معرفی فیلم با نظارت خانۀ سینما تشکیل می‌شود و یک فیلم را انتخاب و به اسکار معرفی می‌کند.
او در پاسخ به این پرسشی مبنی بر اینکه «چرا سال گذشته، با وجود اینکه فیلمِ «رکسانا»ی پرویز شهبازی واجدِ شرایط لازم برای معرفی به اسکار بود، ولی این اتفاق نیفتاد و درنهایت منجر به نگارش نامه‌ای از طرف شما برای دلجویی از پرویز شهبازی شد؟» گفت: متأسفانه هیئت‌های انتخاب اغلب به کیفیت اثر توجه دارند و توجه لازم به قوانین آکادمی ندارند. همین موضوع باعث شد در سال گذشته فیلم نامناسبی انتخاب شود. این ماجرا حتی دربارۀ برخی فیلم‌های فرهادی هم رخ داده بود. بنابراین اهمیت دارد که اعضای هیئت انتخاب شناخت دقیقی از قوانین داشته باشند تا انتخاب درستی صورت گیرد.
کیوان کثیریان، منتقد سینما و سردبیر برنامۀ سینمایی «خط فرضی» که اخیراً ویژه‌‌برنامه‌ای دربارۀ اسکار منتشر کرده است، نیز توضیح داد: در برخی سال‌ها انتخاب نمایندۀ ایران به‌دلیل کیفیت بالای تولیدات شرایط بهتری دارد. از سوی دیگر، بعضی فیلم‌ها به‌دلیلِ داشتن پخش‌کننده‌های قوی و استراتژی مشخص برای حضور در جشنواره‌های رده A شانس بیشتری برای موفقیت در اسکار پیدا می‌کنند.
او افزود: امسال شرایط متفاوت است. زیرا سینمای ایران با فیلم‌هایی مواجه است که هم از نظر کیفی و هم از لحاظ حضور در جشنواره‌های معتبر جهانی در موقعیت خوبی قرار دارند. جوایز مهمی نیز کسب کرده‌اند و همین مسئله موجب می‌شود کار کمیتۀ انتخاب سخت‌تر شود. بنابراین سینمای ایران امسال با دست پُر به استقبال اسکار می‌رود.
کثیریان با اشاره به برخی انتخاب‌های ضعیف در سال‌های گذشته گفت: امسال نمی‌توان سهل‌انگارانه برخورد کرد یا انتخاب‌های صرفاً ایدئولوژیک داشت. زیرا فیلم‌هایی مثل «پیرپسر»، «زن و بچه»، «غریزه» و حتی «علت مرگ: نامعلوم» شرایط لازم برای حضور در اسکار را دارند و باید به‌شکلِ جدی جدی بررسی شوند.
او در پاسخ به پرسشی دربارۀ وضعیت قانونی فیلم پناهی توضیح داد: فیلم‌های خوبی برای معرفی وجود دارد، اما دربارۀ معرفی «یک تصادف ساده» اطلاعی ندارم. با این حال این فیلم تمام شرایط لازم را دارد. هم نخل طلای کن را برده، هم در جشنواره‌های مهم شرکت کرده و هم نظر مثبت منتقدان خارجی را جلب کرده است. به‌گفتۀ او، طبق قوانین جدید آکادمی، نمایش فیلم در کشورهای غیر از کشور مبدأ نیز پذیرفته می‌شود. بنابراین فیلم «یک تصادف ساده» هیچ منع قانونی برای نمایندگی ایران ندارد.
کثیریان در پایان خاطرنشان کرد: صحبت از نداشتن پروانۀ ساخت یا نمایش در ایران بی‌معناست؛ چرا که بازی در زمین اسکار قواعد متفاوتی دارد. برای آکادمی مهم نیست فیلم محصول کدام نهاد یا سازمان باشد، آنچه اهمیت دارد مطابقت با قوانین اسکار است.
در مجموع، با توجه به تنوع آثار شاخصی چون «پیرپسر»، «زن و بچه»، «غریزه» و حتی «یک تصادف ساده» از جعفر پناهی، سینمای ایران امسال در موقعیتی ویژه برای حضور در اسکار ۲۰۲۶ قرار دارد. با این حال، چالش اصلی کمیتۀ انتخاب نه کمبود گزینه‌ها، بلکه تصمیم‌گیری دقیق و به‌دور از ملاحظات سلیقه‌ای و ایدئولوژیک است؛ تصمیمی که می‌تواند سرنوشت نمایندگی ایران در مهم‌ترین رویداد سینمایی جهان را رقم بزند.