جنجال در جشنواره ونیز: سایه اسرائیل بر فیلم جدید جارموش

به گزارش رولینگ استون، جشنواره فیلم ونیز معمولاً صحنه‌ی درخشش ستاره‌ها و تحسین هنر است، اما گاهی به میدان نبردی برای باورها تبدیل می‌شود. کنفرانس خبری فیلم جدید جیم جارموش، «پدر، مادر، خواهر، برادر» (Father Mother Sister Brother)، دقیقاً یکی از همین لحظات بود. وقتی یکی از خبرنگاران درباره‌ی رابطه‌ی مالی شرکت پخش‌کننده‌ی فیلم، Mubi، با سرمایه‌گذاری مرتبط با ارتش اسرائیل پرسید، سکوت سنگینی بر فضا حاکم شد و جارموش، فیلمساز کله‌شق و مستقل سینمای آمریکا، نشان داد که فقط در فیلم‌هایش اهل طغیان نیست.

جارموش که مشخص بود از این سوال غافلگیر نشده، با صراحتی کم‌نظیر از این همکاری ابراز ناراحتی کرد. به‌گزارش ورایتی، او گفت که از این رابطه «ناامید و نگران» است. او توضیح داد که همکاری‌اش با Mubi مدت‌ها پیش از افشای این سرمایه‌گذاری آغاز شده بود و حالا در موقعیت پیچیده‌ای قرار گرفته است. ماجرا از این قرار است که شرکت سرمایه‌گذاری Sequoia Capital، که یکی از سرمایه‌گذاران Mubi است، همزمان در یک استارتاپ دفاعی-تکنولوژیک به نام Kela نیز سرمایه‌گذاری کرده؛ شرکتی که توسط اعضای واحدهای اطلاعاتی اسرائیل تأسیس شده است.

«من یک فیلمساز مستقل هستم و برای ساختن فیلم‌هایم از منابع مختلفی پول گرفته‌ام. به نظر من تقریباً تمام پول‌های شرکتی، پول کثیف هستند. اگر شروع به تحلیل ساختارهای مالی این شرکت‌های فیلمسازی کنید، کثافت زیادی پیدا خواهید کرد. می‌توانید از آن دوری کنید و اصلاً فیلم نسازید. اما فیلم‌ها راهی هستند که من با آن حرفم را می‌زنم.»

این حرف‌های جارموش فقط یک پاسخ ساده نبود، بلکه فریادی بود که معضل همیشگی هنرمندان مستقل را به تصویر می‌کشید: مرز باریک میان حفظ استقلال هنری و نیاز به سرمایه برای خلق اثر. او توپ را به زمین Mubi انداخت و تأکید کرد که این شرکت‌ها هستند که باید پاسخگو باشند، نه هنرمندان. این موضع‌گیری در حالی صورت می‌گیرد که پیش از این نیز در ماه ژوئیه، جمعی از فیلمسازان در نامه‌ای سرگشاده از Mubi خواسته بودند تا در این رابطه بازنگری کرده و به تعبیر آن‌ها «سودجویی از نسل‌کشی» را محکوم کند.

در سوی دیگر ماجرا، افه چاکارل، مدیرعامل Mubi، در ماه اوت به این انتقادات واکنش نشان داده و گفته بود: «سودی که Mubi تولید می‌کند، هیچ‌یک از شرکت‌های دیگر سبد سهام سکویا را تأمین مالی نمی‌کند... هرگونه ادعایی مبنی بر اینکه کار ما به تأمین مالی جنگ مرتبط است، به سادگی نادرست است.» با این حال، پاسخ جارموش در قلب یکی از معتبرترین جشنواره‌های سینمایی جهان، بار دیگر این بحث پیچیده را به میان کشید که آیا هنر می‌تواند خود را از سیاست و اقتصاد جهانی جدا کند؟ به نظر می‌رسد برای فیلمسازی چون جارموش، این دو جدایی‌ناپذیرند و حتی درخشان‌ترین فرش‌های قرمز نیز نمی‌توانند سایه‌ی تاریک واقعیت‌های تلخ جهان را پنهان کنند.

نظر شما چیست؟ آیا هنرمندان مسئول منابع مالی آثارشان هستند؟